Tłuszcze pełnią niezwykle istotną funkcję w diecie ludzi i są podstawą sprawnie działającego organizmu. To właśnie za ich pomocą witamina K czy D mogą być przyswajane. Dzieli się je na tłuszcze nasycone i nienasycone. Wiele badań przeprowadzanych jest zwłaszcza nad tymi pierwszymi, które nieustannie budzą kontrowersje. Czy tłuszcze nasycone są zdrowe, czym właściwie są i gdzie występują?
Co to tłuszcze nasycone?
Co to tłuszcze nasycone i jakie są ich rodzaje? Tłuszcze nasycone to nic innego jak związki kwasów tłuszczowych oraz gliceryny. Podstawą ich wewnętrznej struktury jest łańcuch węglowy. Jeżeli pomiędzy danymi atomami węgla istnieją wiązania pojedyncze, wówczas są to właśnie tłuszcze nasycone. W przypadku wystąpienia chociażby jednego wiązania podwójnego, można mówić o tłuszczach nienasyconych. Organizm nie jest w stanie ich samodzielnie produkować, a więc dostarcza się je jedynie poprzez spożywanie danych pokarmów. Tłuszcze nasycone mają postać stałej konsystencji, nie ulegają rozpuszczeniu w wodzie i są bezbarwne. Można je znaleźć głównie w mięsie oraz produktach pochodzenia zwierzęcego. Ich zadaniem jest przede wszystkim zapewnianie organizmowi właściwej ilości energii. Tłuszcze nasycone przykłady ich rodzajów:
- kwas masłowy,
- kwas kaprylowy,
- kwas mirystynowy,
- kwas arachidowy,
- kwas stearynowy,
- kwas laurynowy,
- kwas palmitynowy.
W diecie każdego człowieka najważniejszy jest kwas masłowy, kwas laurynowy, kwas mirystynowy oraz kwas palmitynowy. Według badaczy to właśnie te cztery kwasy odpowiadają za właściwie działanie wszelkich procesów zachodzących w ciele. Tłuszcze nasycone gdzie występują? Jeśli chodzi o tłuszcze nasycone w diecie, to kwas masłowy obecny jest w wyrobach mlecznych, natomiast kwas laurynowy i mirystynowy znajduje się w oleju palmowym i kokosowym.
Tłuszcze nasycone – jakie funkcje pełnią?
Zadaniem tłuszczów nasyconych jest nie tylko dostarczanie organizmowi wystarczającej ilości energii. Do ich innych funkcji zalicza się:
- budowa podskórnej tkanki tłuszczowej, która pełni rolę termicznej ochrony dla organizmu,
- regulacja gospodarki hormonalnej,
- rozpuszczanie witamin A, D, E, K,
- transportowanie witamin A, D, E, K po całym ciele,
- udział w produkcji kwasów tłuszczowych omega-3,
- ochrona narządów wewnętrznych przed uszkodzeniami.
Oprócz tego, kwas masłowy przeciwdziała rozwojowi komórek nowotworowych, a kwas palmitynowy i mirystynowy biorą udział w reakcjach odpornościowych organizmu i w przekazywaniu sygnałów pomiędzy komórkami.
Tłuszcze nasycone przykłady
W czym są tłuszcze nasycone?
Przeważnie tłuszcze nasycone obecne są w produktach pochodzenia zwierzęcego, aczkolwiek znajdują się też wśród artykułów roślinnych. Tłuszcze roślinne uzyskuje się głównie z roślin oleistych, a więc z ich nasion i owoców, a tłuszcze zwierzęce z tkane albo mleka zwierząt. W zależności od gatunku oraz części ciała zwierzęcia, zawartość tłuszczów może oscylować na poziomie od 3 do aż 55 procent.
Tłuszcze nasycone produkty:
- masło,
- olej kokosowy,
- olej palmowy,
- smalec,
- ser żółty,
- mleko,
- jaja,
- twaróg,
- śmietana,
- mięso (drób, baranina, wieprzowina, wołowina),
- ryby,
- słodycze,
- żywność wysokoprzetworzona.
Tłuszcze nasycone źródła w żywności wysokoprzetworzonej to zwłaszcza: cheeseburgery, frytki, pizza, fast food.
Tłuszcze nasycone ile dziennie?
Tłuszcze nasycone ile dziennie można ich spożyć? Zapotrzebowanie organizmu dorosłego człowieka na tłuszcz zależy od wielu różnych kwestii, jak płeć, stan zdrowia, wiek, aktywność fizyczna. Według Instytutu Żywności i Żywienia tłusze powinny zaspokajać 20-35% zapotrzebowania energetycznego. Przy czym organizacje zajmujące się żywieniem sugerują znaczne ograniczenie tłuszczów nasyconych w codziennie spożywanym pokarmie. Powinny one pokrywać co najwyżej 6% zapotrzebowania na energię, a więc jest to 120 kcal (13 gramów) tłuszczów nasyconych dziennie. Dla zdrowia organizmu korzystniejsze są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, czyli na przykład DHA. Kobiety w ciąży powinny zwiększyć spożycie tych tłuszczów o 100-200 mg na dobę. Ich świetnym źródłem są nasiona chia. Aby zadbać o niską podać nasyconych kwasów tłuszczowych należy pamiętać o zdrowej i dobrze zbilansowanej diecie. Dobrym rozwiązaniem jest także sięganie po catering dietetyczny. Z codziennego menu należy konieczne wyeliminować zwłaszcza fast foody, w których zawartość tłuszczów nasyconych jest wysoka. Warto też ograniczyć spożywanie słodyczy do minimum.
Czy tłuszcze nasycone są zdrowe?
Zapotrzebowanie na tłuszcze nasycone zależy przede wszystkim od stanu zdrowia człowieka, jego wieku, płci czy aktywności fizycznej. Naukowcy podkreślają to, jak ważne jest spożywanie tłuszczów nasyconych na poziomie nieprzekraczającym 5-6 procent całego zapotrzebowania na energię dla dorosłego człowieka. Co ciekawe, to właśnie one mają największą wartość kaloryczną ze wszystkich składników pokarmowych. Kwas masłowy, palmitynowy, mirystynowy i laurynowy mają bardzo korzystne działanie na organizm. To właśnie one odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie procesów zachodzących w organizmie. Z jednej więc strony tłuszcze nasycone są podstawą dla zdrowia każdego człowieka, jednak należy zachować umiar w ich przyjmowaniu. Zbyt duża dawka kwasów tłuszczowych doprowadza do nadbagażowej dawki energii. Nie może być ona zmetabolizowana, bo jej potrzebne ilości zostały już wchłonięte. W takim razie dochodzi do jej odkładania się w tkance tłuszczowej, co za tym idzie, powoduje to otyłość. Przewlekła otyłość jest czynnikiem prowadzącym do poważnych schorzeń jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, kamica żółciowa, choroba wieńcowa czy nowotwory. Tłuszcze nasycone doprowadzają też do podwyższonego poziomu cholesterolu LDL w ciele. Drobinki tłuszczu odkładają się w naczyniach krwionośnych, przez co blokują właściwy przepływ krwi. Może to skutkować powstaniem zmian miażdżycowych.
Zaleca się ograniczenie spożywania tłuszczów nasyconych zwłaszcza osobom z nadwagą, otyłością, po zawale mięśnia sercowego, udarze mózgu czy z zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi. Na ich spożycie muszą też uważać osoby zmagające się ze schorzeniami układu pokarmowego, zaburzeniami wchłaniania, niewydolnością wątroby czy trzustki. Najważniejsze w profilaktyce chorób wynikających ze spożywania tłuszczów nasyconych jest prowadzenie zdrowego trybu życia. Warto zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i odpowiednią jej wartość kaloryczną. Menu musi być dobrane pod daną osobę (jej wiek, płeć, stopień aktywności fizycznej, wykonywaną pracę). Tłuszcze nasycone są ważnym składnikiem diety człowieka, jednak muszą być dostarczane w bezpiecznych dawkach. Należy więc kontrolować produkty spożywane na co dzień, aby ich poziom nie był zbyt duży.
Bardzo ciekawy artykuł. Wychodzi na to, że tłuszcze nasycone są równie potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.